رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX) چه تفاوتی با هم دارند؟

در این مقاله می ‌خواهیم به شما بگوییم که رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX) چه تفاوتی با هم دارند؟، اما قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم، لازم است توضیحی در مورد هر یک از این دو مفهوم در اختیار شما قرار دهیم. ‌با ما همراه باشید.

مفاهیم UI و UX در طراحی وب سایت کاربرد های زیادی دارند. اهمیت UI و UX را از اینجا می ‌توان دریافت که طراحی آن ‌ها را طراحان مستقل به صورت جداگانه انجام می ‌دهند و به آن‌ ها طراح UX یا (UX Designer) و طراح UI یا (UI Designer) گفته می ‌شود.

UI و UX چیست؟

ما بحث را به محیط وب و اپلیکیشن محدود می ‌کنیم ولی UI و UX در همه‌ شرکت ‌ها کاربرد دارند. هرجایی که محصول و کاربر (مخاطب) وجود داشته باشند، حتما با دو مفهوم طراحی تجربه کاربری و طراحی رابط کاربری سر و کار دارند.‌

در مورد اینکه رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX) چه تفاوتی با هم دارند؟ شاید بعضی‌ ها فکر کنند این دو در اصل یکی هستند یا هر دو وظایف یک نفر( شغل) هستند، یک چیزی مثل html و css که همیشه در کنار هم می ‌آیند و  هر دوی این‌ ها را طراح وب استفاده می ‌کند. اما اصلا اینطور نیست. حتی در شرکت‌ های کوچک هم طراحی تجربه کاربری به عهده یک نفر و طراحی رابط کاربری به عهده فردی دیگر است. چون این ‌ها خیلی با هم تفاوت دارند!

رابط کاربری (UI) چیست؟

رابط کاربری یا User Interface که به اختصار به آن UI می گویند، در زبان فارسی آن را با عنوان رابط، واسط یا نمای کاربری و بیشتر با گرافیک ظاهری اپلیکیشن و یا سایت می ‌شناسیم. رابط کاربری شامل المان‌ های دیداری یک محصول می‌ شود؛ به عنوان مثال در یک وب سایت یا اپلیکیشن، تمام تصاویر به کار رفته، رنگ‌ بندی ‌ها، آیکون ها، طراحی ظاهری دکمه‌ ها و … می ‌توانند در بردارنده مفهوم UI باشند.

طراح رابط کاربری عملا با طرح ‌های گرافیکی و پیاده کردن این طرح‌ ها در سایت سر و کار دارد. یعنی بخشی از این کار را گرافیستی که طرح سایت یا اپلیکیشن را می ‌زند بر عهده دارد و بخش دیگر را برنامه ‌نویس front end که طرح نهایی را پیاده‌ سازی می‌ کند.

وظایف طراح رابط کاربری (UI Designer):

کاری که طراح UI انجام می‌ دهد، عبارتست از ایجاد نقشه‌ ساختار کلی یک صفحه. طراح UI، طراحی صفحه را با توجه به نیازهای برند یا کسب و کار انجام می ‌دهد.

با قرار دادن درست و مناسب رنگ ‌ها، فونت و عناصر صفحه مثل تصاویر، به این هدف دست پیدا می ‌کند. طراح رابط کاربری ابتدا نمای صفحه را با تمام جزئیات و ریزه کاری ‌ها روی کاغذ یا در نرم افزار های مخصوص پیاده سازی می ‌کند و سپس آن‌ها را در اختیار کدنویس یا طراح سایت و اپلیکیشن قرار می ‌دهد.

از آنجا که طراح UI باید صفحات مختلف را طراحی کند، مهمترین نیاز او تسلط بر برنامه ‌های گرافیکی مثل فتوشاپ و ایلاستریتور است. آشنایی با روانشناسی رنگ ‌ها و درکی درست از فضای طراحی از نقاط قوت طراح رابط کاربری محسوب می ‌شوند.

تجربه کاربری (UX) چیست؟

به صورت خلاصه UX مخفف کلمه User Experience و به معنی تجربه کاربری است. طراح تجربه کاربری، سعی دارد تجربه کاربر از کار با یک سایت، محصول یا خدمات را بهبود دهد. یعنی من اگر طراح تجربه‌ کاربری جایی باشم، باید تمام مسیرهایی که مخاطب به ما می ‌رسد را بشناسم، تمام سناریو هایی که ممکن است برای مخاطب پیش بیاید را حدس بزنم و سعی کنم کاربر در تمام این مسیرها تجربه ‌ای ایده‌ال داشته باشد و صد البته که در کنار این تجربه، به اهدافی که مد نظر ما است برسد. ( یعنی کاربر را به سمتی که می ‌خواهیم هدایت کنیم).

وظایف طراح تجربه کاربری (UX Designer):

• مدیریت و بررسی رفتار کاربر
• بررسی و انتخاب محتوا و متن ‌های استفاده شده در سایت یا محصول و …
• تمرکز روی اطلاعاتی که به کاربر داده می ‌شود یا از او گرفته می‌ شود
• بررسی بخش مارکتینگ
• و ….

همان‌ طور که می ‌بینید این کار عملا نوعی تحقیق و بررسی است و خروجی ‌اش می‌ شود یک سری پیشنهاد و راهکار که به بخش‌ های دیگر شرکت داده می‌ شود. بهبود ux می ‌تواند تاثیر زیادی روی درآمد کسب و کار ما داشته باشد.

UI و UX از کجا آمده اند؟

UI:

قبل از سال 1970، اگر شما می خواستید از کامپیوترها استفاده کنید، مجبور بودید از رابط کاربری خط فرمان (command line) کمک بگیرید. هیچ رابط گرافیکی وجود نداشت و کاربر برای کار با کامپیوتر مجبور بود در یک صفحه سیاه دستور خود را به زبان برنامه‌ نویسی تایپ کند تا بتواند یک کار ساده انجام دهد. همین کار ساده، الان کار سختی است نه؟

در دهه 1980، اولین رابط کاربری گرافیکی توسط شرکت زیراکس (Xerox) توسعه پیدا کرد؛ با استفاده از این تغییر، کاربران می ‌توانستند دستورات را از طریق آیکون ‌ها، دکمه‌ ها، منو ها و باکس‌ ها بفرستند و با کامپیوتر کار کنند. به این معنی که دیگر کدنویسی نیاز نبود و انقلاب در UI از همین زمان به بعد شکل گرفت.

در سال 1994، اپل کامپیوتر شخصی مکینتاش را وارد بازار کرد؛ این سیستم اولین PC موفق تجاری بود که از کلیک و موس به عنوان رابط کاربری جدید استفاده می‌ کرد. دسترسی و رایج شدن کامپیوتر های شخصی باعث شد که جرقه‌ طراحی رابط کاربری در ذهن افراد زده شود، چون اگر کاربران نمی ‌توانستند با کامپیوترها تعامل داشته باشند، آن‌ها فروش نمی ‌رفتند. در نتیجه طراحی UI متولد شد.

پیشنهاد می کنم مقاله اتوماسیون بازاریابی چیست و چگونه باید آن را پیاده سازی کنید؟ را هم مطالعه کنید.

UX:

اصطلاح UX نخستین بار در دهه 1990 از سوی دکتر دونالد نورمن ابداع شد که یک مهندس برق و دانشمند شناختی در شرکت اپل بود. نورمن به عنوان یک پیشروی طراحی تجربه‌ محور بر اهمیت طراحی ‌های مبتنی بر نیاز ها و اهداف کاربر نهایی تأکید داشت. منظور نورمن از اصطلاح «تجربه کاربری» تجمیع همه جنبه‌ های تجربه فرد از کار با یک سیستم از مواد مورد استفاده برای تعامل فیزیکی یا دیجیتالی تا اینترفیس، گرافیک و سمت‌و‌سوی تجربه بود.

تجربه کاربری (UX) در مقایسه با رابط کاربری (UI):

UI و UX مخفف هایی هستند که معمولا توسط افراد مبتدی به صورت اشتباه مورد استفاده قرار می گیرند. آنها کاملا معانی متفاوتی دارند که معمولا توسط افرادی که معنای آن را نمی دانند به جای یکدیگر استفاده می شوند. در صورتی که تفاوت این دو بسیار واضح می باشد.

با یک مثال ساده موضوع را تشریح خواهیم کرد:

همانطور که می ‌دانید، واسط کاربری گوگل بسیار ساده طراحی شده است و به غیر از لوگوی گوگل و کادر جستجو و 2 عدد دکمه، چیز دیگری که باعث گیج شدن کاربر باشد، ندارد.

موتور جستجوی گوگل در کنار UI ساده ای که دارد، UX بسیار خوبی هم دارد.

زیرا به محض تایپ کلمه مرتبط‌، هزاران مطلب در کسری از ثانیه به کاربر نمایش داده می‌ شود و همین امر نشانگر تجربه کاربری خوب است.

تجربه کاربری در حقیقت نحوه تعامل کاربر (راحتی دسترسی به امکانات و اطلاعات) با رابط کاربری برنامه‌ی شما را نشان می ‌دهد.

بنابراین برای طراح تجربه کاربری این موضوع بسیار حائز اهمیت است که کاربر در زمان کار با واسط کاربری محصولات شما چه حسی را تجربه خواهد کرد.

با توجه به این موضوع، طراح تجربه کاربری، در طراحی سایت، همیشه باید حواسش به خواسته های مخاطب باشد و بداند که مخاطب به دنبال چه چیزی است و از چه طریقی می ‌تواند بهترین پاسخ را به نیاز مشتری و مخاطب بدهد.

به طور کلی می توان گفت که کل یک محصول UX می باشد و و هر بخش از آن UI نامیده می شود. UI در حقیقت سیستمی می باشد که انسان از طریق آن با ماشین در ارتباط می باشد و شامل کامپوننت های فیزیکی و نرم افزاری است.

مثال هایی در مورد تفاوت های رابط و تجربه کاربری:

مثال اول: تصویر زیر را ببینید. یک کیک تولد که ظاهر بسیار جذاب و وسوسه برانگیزی دارد.

پس می توان گفت که رابط کاربری کیک، خیلی خوب پیاده سازی شده است!

وقتی شروع می کنید به خوردن کیک، متوجه می شوید که طعم و مزه آن فوق العاده است و این یعنی تجربه کاربری هم عالی است!

مثال دوم: فرض کنید وارد فروشگاهی که در تصویر زیر میبینید، شده اید. همه چیز خیلی قشنگ و با سلیقه چیده شده است.

اما فروشنده یک آقای بد اخلاق و اخمو است که هیچ توجهی به ورود شما نکرده است.

این مثال نمونه ای از یک رابط کاربری خوب و تجربه کاربری بد بود!

پیشنهاد می کنم مقاله اتوماسیون بازاریابی چیست و چگونه باید آن را پیاده سازی کنید؟ را هم مطالعه کنید.

مزیت های بهبود رابط کاربری و تجربه کاربری

در ادامه به 5 مزیت بهبود رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX) سایت اشاره خواهیم کرد:

1. بهبود رتبه سایت در نتایج جستجو
2. افزایش نرخ تبدیل سایت
3. کاهش Bounce Rate سایت
4. افزایش فروش سایت
5. افزایش بازدید سایت

اقدامات ضروری در طراحی رابط کاربری و تجربه کاربری

در ادامه به 5 اقدام ضروری در طراحی رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX) سایت می پردازیم:

1. شناخت مخاطبین سایت

اگر شما یک فروشگاه اینترنتی دارید و در آن گوشی موبایل می فروشید، عموم افراد جامعه مخاطبین هدف شما محسوب می شوند. پس باید چیدمان عناصر صفحه به گونه ای باشد که هم یک دختر بچه 10 ساله و هم یک آقای 75 ساله بتوانند گوشی مورد نظر خود را در سایت شما جستجو کرده و مابقی عملیات خرید را انجام دهند.

اگر فقط افراد بین 18 تا 50 سال را جزو مخاطبینتان حساب کنید، قطعا طراحی خوبی برای رابط کاربری سایت انجام نخواهید داد.

بعد از مشخص کردن رده سنی مخاطبین، یه لیست کامل از ویژگی ها، نیازها و مشکلات آن ها تهیه کنید. در گام بعدی، طراحی را بر اساس این لیست ادامه دهید.

2. بررسی نمونه های مشابه

دیجی کالا یکی از فروشگاه های اینترنتی خیلی موفق است. پس اگر می خواهید صفحه محصولات فروشگاهتان را طراحی کنید، بد نیست یک نگاهی به سایت دیجی کالا بیندازید و ببینید که چه اصولی در طراحی صفحه محصولات این فروشگاه پرطرفدار مد نظر قرار گرفته شده است. فقط یادتان باشد که ایده گرفتن با تقلید کردن فرق دارد!

بعضی اوقات هم باید نمونه های ضعیف را بررسی کرد و یک لیست از نقاط ضعف آن ها نوشت. با این کار می توانید این مشکلات را در سایت خود برطرف کرده و تجربه لذت بخش تری را در اختیار کاربران سایت خود قرار دهید.

3. ساده سازی

زمانی می توان گفت که رابط و تجربه کاربری یک سایت خوب طراحی شده اند که کاربر، بدون فکر کردن بتواند هر عملیاتی را در کوتاه ترین زمان ممکن انجام دهد.

مثلا کاربران از پر کردن فرم های طولانی خوششان نمی آید، پس فقط اطلاعات ضروری را از آن ها بگیرید.

یا مثلا اگر یک فروشگاه اینترنتی دارید، فیلتر و مرتب سازی محصولات بر اساس پارامترهای مختلف مثل قیمت، برند و مشخصات فنی، خیلی کارآمد است.

4. تست A/B

تست A/B همیشه نتایج خوبی را به همراه دارد و به شما کمک میکند که سایت را بهبود ببخشید. (پیشهاد می کنم مقاله تست A/B چیست و چگونه به افزایش فروش کمک می کند؟ را از دست ندهید)

در تست A/B باید فقط و فقط یک پارامتر از صفحه را تغییر دهید و 2 نسخه از آن صفحه را به صورت همزمان روی دو گروه از کاربران تست کنید و ببینید که نتیجه این تغییر مثبت بوده یا منفی.

5. بررسی رفتار کاربران

یکی از اقداماتی که به شما کمک میکند تا طرح فعلی خود را بهبود ببخشید، بررسی رفتار کاربران در سایت است.

باید ببینید که آن ها وقتی وارد سایت می شوند چه کار هایی انجام میدهند و کدام قسمت ها باعث میشوند که کاربر از انجام عملیات منصرف شود.

طراحی رابط و تجربه کاربری سایت به بهبود مستمر نیاز دارد. پس، از تغییر نترسید و هر وقت احساس کردید که طراحی یکی از بخش ها یا صفحات سایت مشکل دارد، آن را تغییر دهید.

رابط کاربری و تجربه کاربری چقدر در سئو سایت تاثیر دارند؟

هدف اصلی گوگل از سئو و بهینه سازی سایت، ارائه بهترین خدمات به کاربران است. وقتی ما در سایت خود با هدف جذب و حفظ مخاطب کار کنیم و محیطی عالی برای کاربران فراهم کنیم، از نظر سئو هم رتبه بسیار خوبی دریافت خواهیم کرد. همانطور که در مقاله های قبل اشاره کردیم هر سایتی که از نظر کاربر مناسب باشد، گوگل هم به آن سایت بها خواهد داد.

حرف آخر

اگر به دنبال پیشرفت در کسب و کارتان هستید، سعی کنید هم محتوای خوبی تولید کنید، هم بر روی داشتن UI و UX حرفه ای و استاندارد تمرکز کنید.

امیدوارم که از خواندن این مقاله نهایت استفاده را برده باشید.خوشحال می شویم اگر هر گونه پیشنهاد یا انتقادی دارید، در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.